Ik kijk wat er nodig is.
Josien studeerde sociale psychologie in Leiden. Zij heeft een langdurige ervaring in het begeleiden van mensen op het gebied van hun loopbaan. Tevens beschikt Josien over een ruime ervaring als directeur en voorzitter in diverse organisaties en als trainer/onderzoeker bij (semi)overheid, industriële bedrijven en zorgorganisaties. Naast haar werk voor Van Ede & Partners heeft zij een eigen praktijk, en werkte zij tot voor kort incidenteel bij Rijnconsult voor de beoordeling en ontwikkeling van managers. Sinds 1991 is Josien aan Van Ede & Partners verbonden. We spreken vandaag dus met recht met een routinier in haar vak.’
Josien: ‘Ooit kwam ik in contact met Johan Fischer, die hoofd personeelszaken was van een voor mijn bekend bedrijf. Ik sprak hem regelmatig en op een dag attendeerde hij mij op Van Ede & Partners. Hij adviseerde mij eens contact op te nemen met deze organisatie, want dat was echt iets voor mij. Dat was zijn inzicht. Ik was niet bekend met Van Ede & Partners, maar na een gesprek met Peter Aalders (inmiddels met pensioen) vielen er allerlei kwartjes bij mij op hun plaats. Mensen helpen weer hun bestemming te vinden… ja, dat was zeker iets waarin ik geïnteresseerd was én nog steeds ben.’
‘Toen ik indertijd als psycholoog ging werken kwam ik erachter dat ontslag een beladen onderwerp was, waarover niet werd gesproken, niet in bedrijven en organisaties, maar ook niet privé. Ik heb meegemaakt dat een directeur werd ontslagen, maar toch nog iedere dag naar zijn werk kwam. Hij kwam vroeg in de ochtend naar z’n ‘werk’ en ging weer naar huis aan het einde van de dag. Ik heb mensen, die ontslagen werden, zien wegkwijnen van verdriet, van eenzaamheid, van schaamte. Toen ik begreep van Peter Aalders dat Van Ede & Partners deze mensen kan begeleiden naar een nieuwe bestemming in hun leven… ja, toen was ik verkocht en ben ik als psycholoog begonnen om later ook de consulentrol te vervullen. Ik ben nu heel wat jaren verder en ben nog steeds aan Van Ede & Partners verbonden.’
‘Ik ben ook aan Van Ede & Partners verbonden door de band met al die mooie collega’s. Met die veelkleurigheid en het elkaar de ruimte willen geven. We werken allemaal vanuit de drijfveer om het goede met de mens voor te hebben.’
‘Tegenwoordig doe ik weer wat ik deed, toen ik indertijd bij Van Ede & Partners begon. Ik combineer de rol van psycholoog en consulent. Maar in de loop van de tijd heb ik heel veel andere taken gedaan. Mentor van nieuwe consulenten (*), lid van de Van Ede Foundation, vestigingsmanager, trainer van de ‘Marquette’ – een leergang voor nieuw consulenten/psychologen. Ik heb nieuwe producten ontwikkeld, ik ben Voorzitter van de Raad van Bestuur geweest, voorzitter van de selectiecommissie, nog steeds overigens, en ook organisator van zomercursussen. Wat heb ik niet gedaan? En al deze activiteiten met heel veel plezier!’
‘Ik spreek wel eens over de metafoor van de muziekinstrumenten. Ik werk met allerlei instrumenten oftewel modellen. Ik kijk welk instrument ik moet aanreiken aan mijn cliënt. Soms een trommel of een piccolo, of een triangel, afhankelijk van de behoefte van de cliënt en de situatie waarin hij zit. Je kunt dat denkbeeldige instrument zien als een wisselwerking tussen de cliënt en mijzelf. Alles wat je als psycholoog/consulent zegt, doet of nalaat, heeft effect op deze wisselwerking. Dat gaat bewust en gelukkig ook onbewust, anders zou ons werk kunstmatig worden. In deze interactie gebeuren vaak wonderlijke dingen, doordat je de juiste snaar raakt.’
Je talenten moet je wel ontdekken en willen ontwikkelen.
‘Ik werk intuïtief. Ik ben een eclectisch psycholoog met vele opleidingen in mijn bagage. Ik kijk wat er nodig is. Ik geef mijn cliënten vertrouwen, men kan bij mij alles kwijt, niks is vreemd of te gek. Ik ben een analyticus. Goed kijken en luisteren op zoek naar wat er echt aan de hand is, wat zit er onder? En, ik geef perspectief. Ik geef mijn cliënten een blik op de toekomst. Ik heb een heldere en duidelijke stijl van communiceren, ik draai er niet omheen en zet mijn cliënten aan tot het zoeken in de diepte. Ik ben ook nieuwsgierig, ik vraag gewoon alles, in goed vertrouwen.’
‘De zin van werk is dat werk je de mogelijkheid biedt om datgene wat je hebt gekregen, jouw talenten, op een dusdanige manier in de maatschappij kunt inzetten, dat je van betekenis bent voor de maatschappij. Om een bijdrage te leveren aan de maatschappij. De talenten die je hebt gekregen is voor iedereen een gegeven, maar die je wel moet ontdekken en willen ontwikkelen.’
‘Werk geeft je, naast van betekenis zijn, ook sociale status, geeft je een positie, waarin je gezien kunt worden. Niet voor niets wordt vaak aan mensen gevraagd wat zij voor werk doen. Dat bepaalt vaak jouw status. En, er moet natuurlijk ook geld worden verdiend, want er moet brood op de plank komen. Dus de kunst is om talenten te verbinden aan een bestemming waar ook geld kan worden verdiend. Het is niet of-of, maar en-en.’
‘De kunst is om samen met de cliënt te ontdekken hoe hij zijn talenten kan inzetten in de maatschappij. Dan is het nuttig om te onderzoeken wat er allemaal speelt in de onze maatschappij. In de laatste paar jaar heb ik drie cliënten begeleid die werk hebben gevonden in het nieuwe werkveld van ‘hacking en internetfraude’. Die nu een bijdrage leveren aan het voorkomen dat een bedrijf of organisatie wordt gehackt. Vaak werkt het zo, dat als een onderwerp in de belangstelling, in het nieuws, staat, er dan ook werk is in dat veld.’
‘Ik heb met enige regelmaat hoogbegaafden in mijn praktijk. Zo begeleidde ik een hele slimme man. Op een dag kreeg hij een nieuwe manager en raakte totaal van slag. Hij werd gek van het werkoverleg en van de bemoeienis van zijn baas. Hij werd ontslagen, omdat zijn nieuwe manager de mening was toegedaan dat hij niet sociaal was op zijn werk. In mijn gesprekken merkte ik dat hij hoogbegaafd én autistisch was. Hij wilde alleen maar zijn werk doen en deed dat ook goed. Hij werd tureluurs van al dat werkoverleg. Ik heb toen met zijn manager gesproken en deze uitgelegd dat hij mijn cliënt met rust moet laten, hem gewoon zijn werk te laten doen en hem vooral complexe vraagstukken moest voorleggen. Hij is toen weer teruggegaan naar zijn oude baan en functioneert nu prima, omdat hij nu wel met rust wordt gelaten. Dit was dus niet een casus van outplacement, maar inplacement!’
‘Tips dien je altijd te zien in de context van de situatie van de cliënt, die moeten eigenlijk ter plekke ontstaan. Maar ik heb ik wel twee suggesties. De eerste: Bijvoorbeeld voor hoogbegaafden. Zij zitten vaak in versnelling vijf, terwijl de ander in drie zit. Ga er niet vanuit dat je op gelijkwaardig niveau zit met jouw gesprekspartners, dus stem goed af met de ander. De tweede: Dames, kijk naar wat je kunt! Dat doen mannen vaak op een natuurlijke manier, maar vrouwen zijn soms ‘bang’ van mannen, zien op tegen de autoriteit c.q. specialisme van mannen en zijn vaak gericht op wat ze nog niet kunnen. Vrouwen maken zichzelf vaak kleiner. Ik zeg weleens tegen vrouwen: ‘Fantaseer maar dat je tegenover zo’n man zit in zijn blootje. Dan is die man gelijk van zijn autoriteit af. Kijk maar hoe dat voelt.’ Zo heb ik diverse vrouwen door het zogenaamde ‘glazen plafond’ heen begeleid.’
‘Succes voor mij is, als de cliënt zijn bestemming heeft gevonden. Dat we een goed proces hebben gevoerd met deze cliënt, zodat de juiste man/vrouw op de juiste plaats terecht is gekomen.’
‘Noodzakelijk verlies van Judith Viorst. In dit boek behandelt Viorst een van de moeilijkste en gevoeligste onderwerpen in het leven van de mens: verlies. Ze helpt de lezer verliezen te begrijpen en constructief te verwerken. Door het opgeven van illusies, verwachtingen en liefdes. En een ander boek, een roman door Ian McEwan; ‘Boetekleed’, dat gaat over verraad. Hoe hier mee om te gaan. Een verhaal over het verlies van kinderlijke onschuld, berouw en boete. Veel cliënten voelen zich verraden door ontslag. Juist dan is de verwerking zwaar.’
(*) ‘Josien is ook mijn mentor geweest. Ik kwam als ondernemer/zakenman bij Van Ede & Partners en werd door Josien effectief wegwijs gemaakt in het consulentschap’ – Derick Maarleveld.
Interview & tekst door: Derick Maarleveld
Josien Vermeer
Is werkzaam bij: